Ariza yozishni bilamiz.

     Xabaringiz bor 2019-yil 7-iyun kuni Prezidentimiz SHavkat Mirziyoyev Miromonovich Oʻzbekiston Respublikasi aholisiga axborot-kutubxona xizmati koʻrsatishni yanada takomillashtirish toʻgʻrisidagi qarorga imzo qo'ydilar. Qarorda 186 ta tumanda (shahar) axborot-kutubxona markazlarini tashkil etish, shuningdek, umumtaʼlim maktablari va oʻrta maxsus, kasb-hunar taʼlimi muassasalari qoshida faoliyat koʻrsatayotgan barcha axborot-resurs markazlari faoliyati tugatilishi haqida ham alohida band bor.

     Axborot-resurs markazlarini tugatilishi haqidagi xabar butun Oʻzbekiston boʻylab shov-shuv boʻlib, facebook va boshqa ijtimoiy tarmoqlarda muhokamalarga sabab boʻldi desam yolgʻon boʻladi, ha shunday qarorning ushbu bandini faqat shu soha vakillari tomonidan Respublika Bolalar kutubxonasi tashabbusi bilan ochilgan bolalarkutubxonasi telegram guruhi orqali Respublikamiz boʻylab ikki mingdan ziyod axborot-resurs markazi xodimlari tomonidan tinmasdan muhokama qilindi va qilinmoqda, son sanoqsiz tushunmovchiliklar, xodimlarning keyingi taqdiri nima boʻladi ? nima biz ishsiz qoldikmi degan takror va takror yoziladigan savollar bu guruhning kunlik mavzusiga aylangan.

     Men ham baʼzi baʼzida guruhdagi muhokamaga qoʻshilib Prezidentimiz imzolagan qarorda  “umumtaʼlim maktablari va oʻrta maxsus, kasb-hunar taʼlimi muassasalarining axborot-resurs markazlarini tugatish natijasida ishdan boʻshagan xodimlarini belgilangan tartibda ishga joylashtirish choralari koʻrilsin” “yangi tashkil etiladigan axborot-kutubxona markazlarini kadrlar bilan toʻldirish birinchi navbatda umumtaʼlim maktablari va oʻrta maxsus, kasb-hunar taʼlimi muassasalarining tugatilayotgan axborot-resurs markazlarida faoliyat koʻrsatayotgan malakali kadrlar hisobiga amalga oshiriladi” degan bandi borligini, hech kim ishsiz qolmasligini yozib turdim, oʻzim ham qoʻl ostimdagi xodimlariga xotirjam boʻlishlarini hech narsani oʻylamay ishga oʻz vaqtida kelishlarini va ishlashda davom etishlarini taʼkidladim.

     Bu qarorning ortidan birin ketin boshqa xabarlar kela boshladi, tushunishimcha Xalq Taʼlim Vaziri Sherzod Shermatov uchun Prezidentimizning qarori kutilmagan yangilik boʻlgan, bu meni fikrim yana bilmadim balki xabarlari boʻlgandir yoki eng oxirida bilgandirlar lekin vazirimizning 2019-yil 13-iyun 204-sonli buyrugʻida shunday band bor “axborot-resurs markazlaridagi tovar moddiy boyliklar (mebel, kitob javoni, jihozlar, kompyuter texnikasi, skaner, printer, nusxa koʻchirish apparati, va boshqa texnikalar), mebel jihozlarini oʻrnatilgan tartibda maktab kutubxonasiga kirim qilish” ushbu buyruq menda xuddi “harna nimalikdir boʻlib qolaylik” deganday taʼsirot uygʻotdi, sababi yuqoridagi Prezident imzolagan qarorda “umumtaʼlim maktablari va oʻrta maxsus, kasb-hunar taʼlimi muassasalarining tugatilayotgan axborot-resurs markazlarining kitob fondlari va shtat birliklarini yangidan tashkil qilinayotgan tuman (shahar) axborot-kutubxonalariga berish” degan bandi bor va qarorda chindan ham tugatilayotgan axborot-resurs markazlarining moddiy boyliklari haqida hech nima deyilmagan.

     Axborot-resurs markazlari xodimlari ishlab turgan bir vaqtda viloyat axborot-kutubxona markazlari xodimlari kelib kitoblar bilan shtatlarni sanasa Xalq taʼlim boʻlimi va yoki maktab direktorlari tomonidan vakillar kelib axborot-resurs markazining moddiy boyliklarini sanab ketishdi. Eng qizigʻi ikkala tomon ham malakali xodimlar bor boʻlsa olib qolaylik yoki oʻzimiz bilan olib ketaylik deb axborot-resurs markazlarining xodimlar bilan qiziqib koʻrgani yoʻq. Shundan ham bilish mumkin malakali xodimlarga sohalarda talab boʻlsa ham rahbarlarga kerak emasligini, aksincha viloyat Xalq taʼlimi boʻlimi boshqarmasi, tuman Xalq taʼlimi boʻlimi va maktab maʼmuriyati tomonidan axborot-resurs markazi xodimlariga Prezident qarori ilova qilingan holda axborot-resurs markazlari tugatilmoqda shu munosabat bilan 2 oy ichida oʻzingizga boshqa ish topishingizni tavsiya qilamiz va ikki oydan keyin siz bilan tuzilgan mehnat shartnomasi bekor qilinadi degan ogohlantirish xati tarqatildi. 

     Bu ogohlantirish xati butun Respublika boʻylab barcha tugatilayotgan axborot-resurs markazlari xodimlariga berilganini men yana oʻsha guruhga kirib bildim, bu safar avvalgidan ham kuchliroq va koʻproq savollar yozilgan, izoh talab qilingan. Nima uchun ish izlashimiz kerak ? Qaror boʻyicha birinchi boʻlib biz ish taʼminlanishimiz kerak edi-ku? kabi mazmundagi savollar yigʻilib qolgan, eng qizigʻi bu savollarga rahbarlardan faqat Jizzax viloyat axborot-resurs markazi rahbari Anvar Yoʻldoshev imkon qadar javob yozgan. Boshqa bironta rahbar yoki oʻrinbosar savollarga javob bermagan, menimcha ular bu guruhdagi xabarlarni ochib qaramasalar ham kerak yoki guruh admini tez-tez mavzudan tashqari gaplarni oʻchirib yuborayotgani uchun oʻqishga ulgurmagan boʻlishlari ham mumkin.

     Shu orada men va mening xodimlarimning ham tinchligimiz buzildi, deyarli barchamizning maʼlumotimiz oʻrta maxsus, men ham Jizzax transport aloqa kasb-hunar kollejini iqtisod boʻlimini hisobchi yoʻnalishi tamomlaganman, 10 yildan buyon axborot-resurs markazida ishlayman 6 yildan buyon Doʻstlik tuman axborot-resursmarkazi rahbariman, meni ishlash uslubim bilan qisqacha qilib yozilgan rahbar mundarijasi blogimda tanishib chiqishingiz mumkin. Hozir Respublikamizda bankdan kredit olmagan odamni topish juda qiyin boʻlsa kerak, yoʻq deganda kimgadir kafil boʻlgan, byudjet tashkilotlarining istalgan xodimining boʻynida kamida 4.5 million soʻm atrofida krediti bor, xoʻsh biz erkaklar bir amallab ish topib, topmasak chetga chiqib pul ishlab kelishimiz mumkin, ayollar nima qiladi? Deylik misol uchun Respublikamizda 2 mingta axborot-resurs markazi xodimlari mavjud, ulardan 100 nafari erkak, 200 nafari oliy maʼlumotli, qolgan 1700 nafari oʻrta maxsus maʼlumotga ega boʻlgan 1 yildan 20 yilgacha kutubxonachilik ishida tajribasi bor kutubxonachi xotin qizlar, xo'sh ular qayerga boradi?

     Bunchalik vahima qilish kerakmas deyishingiz mumkin lekin yaqinda Milliy kutubxona tomonidan ogʻzaki ravishda tashkil qilinayotgan axborot-kutubxona markazlariga ishga qabul qilish uchun viloyatlarda tanlov eʼlon qilindi, men 2019-yil 29-iyul kuni Jizzax viloyat axborot-kutubxona markaziga 7 nafar xodimimni olib borib tanlovda qatnashish uchun viloyat axborot-kutubxona markazi rahbari nomiga ariza yozdirib keldim, shunda tumanlardan arizalarni olib qolayotgan masʼul shaxsga menga tanlov oʻtkazish boʻyicha qanday xat, qaror, yoki ichki buyruq boʻlsa koʻrsatishini talab qildim, chunki tanlov haqidagi eʼlon hamma joyda har hil koʻrinishda berilgan,

lekin menga hech nima koʻrsatib berisholmadi, ularga Milliy kutubxona tomonidan qoʻngʻiroq qilib aytilgani haqidagi javob bilan qutulishdi, men aynan kim qoʻngʻiroq qilganini va Prezident qarorida tanlov haqida hech nima yoʻqligini, tugatilayotgan axborot-resurs markazlarining xodimlari birinchi navbat ish bilan taʼminlanishini taʼkidlab oʻtdim.

U yerdan chiqmasdan qoʻlimga telefonimni olib yana telegramdagi guruhga kirdim, tanlov uchun savollarni izlab yurganlar bor ekan. 

     Nega biz bunaqamiz? Nega haq huquqimizni talab qilmaymiz? Nega “yoʻq” deyishni bilmaymiz? Milliy kutubxonani ogʻzaki ravishda tanlov oʻtkazinglar deb aytmaganicha ogʻzini ochib lallayib oʻtiradigan axborot-kutubxona markazlaridan haqqimizni talab qilolmaymizmi? Koʻrinib turibdi-ku ularning qanchalik chalasavodligi? Boʻlmasa nimaga asoslanib tanlov oʻtkazishayotganligini soʻraganimda jim turib gapni olib qochmasdan aytib tashlamasmidi, hatto oʻzini tanishtirishdan qoʻrqadigan odam meni gaplarimni nuqta verguligacha rahbariga aytib oʻzini qilayotgan ishini himoya qilolmaydiganlardan nega buncha qoʻrqib vahimaga tushasizlar?

Qiziq Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining 2019-yil 7-iyundagi PQ-4354-son qaroriga 1-ilovada koʻrsatilgan 2019-2024 yillarda axborot-kutubxona sohasini rivojlantirish konsepsiyasining 4-bob 3-bandida Zamonaviy axborot-kutubxona texnologiyalari asosida axborot-kutubxona kadrlarini tayyorlash, qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirish tizimini rivojlantirish haqida beshtadan ziyod taklif va rejalar yozilgan, shundoq ekan tugatilayotgan axborot-resurs markazlarining ishsiz qolayotgan xodimlarini Prezident qarorida koʻrsatilgan tartibda toʻliq ish bilan taʼminlab keyin konsepsiya koʻrsatilgan tartibda malakasini oshirish mumkinmi? Nega oʻzlari yozgan konsepsiyaga oʻzlari birinchi kunlardanoq amal qilishmayapti?

     Soʻzlarimning isboti sifatida bolalarkutubxonasi guruhida Namangan viloyati Chust shahridan bir onaxon tomonidan yozilgan murojaatni misol qilishim mumkin “Hurmatli admin yoshim 52 da, 23 yil boshlangʻich sinf oʻqituvchisi, 6 yildan beri tuman axborot-resurs markazida kutubxonachi lavozimida ishlab kelayotgan edim, axborot-resurs markazining tugatilishi yangi axborot-kutubxona markazini tashkil qilinayotganligi sababli tanlov uchun hujjatlar eʼlon qilingan edi, tayyorlab olib borgan hujjatlarimni qaytardi mutaxassis emassiz deb shu toʻgʻrimi? Hozirgi kunda qizim uzatiladigan, oʻgʻlim uylantiriladigan, nafaqaga 2 yil qolgan koʻchada qolamanmi”

     Chindan ham shu toʻgʻrimi ? qoʻpol eshitilsa ham oliy maʼlumotli kadrlar ishsiz yurgan boʻlsa demak ular ish haqining ozligi uchun axborot-resurs markazida ishlashni xohlamagan, ish haqi oz boʻlsa ham ishlab yurgan xodimlarni endi yelkasiga quyosh tegganida chiqish eshiklarini koʻrsatib qoʻyishingiz insofdanmi?

     Bu masala yuzasidan viloyat axborot-kutubxona markazi rahbari bilan suhbatlashib olishni oʻsha vaqtda imkoni boʻlmadi, u kishi taʼziyaga ketgan ekanlar, savollarimga javob olish uchun viloyat axborot-resurs markazi rahbari Anvar Yoʻldoshevning oldiga bordim va oʻzimni qiziqtirgan savollarimni berdim, Anvar aka menga tanlov oʻtkazilishi butun Respublikada boʻlayotgani va bu axborot-kutubxona sohasini rivojlantirish konsepsiyasining 2-bobida “Boʻsh oʻrinlarning koʻpligi va xodimlarning yetishmasligi ishga olinayotgan xodimlarga qoʻyilayotgan talablar darajasini pasaytiryapti, bu esa malakasiz (koʻp xollarda mutaxassis boʻlmagan) xodimlarga kutubxonachi lavozimiga ishga joylashish imkonini bermoqda. Bu masalalarni maqbul tarzda hal etish uchun axborot-kutubxona muassasalari xodimlari mehnatiga haq toʻlash va ularning ijtimoiy himoya qilish darajasini qayta koʻrib chiqish zarur” , degan joyi tanlov oʻtkazishga asos boʻladi degan fikrda, qanday qilib bu jumla tanlov oʻtkazilishi uchun asos boʻlishi mumkin? Gapni aylantirmasdan ish haqini ozligi uchun oliy maʼlumotli mutaxassislarni kutubxonada ishlash qiziqtirmagan deb qoʻyish qiyinmidi? Keyin tushundim nega bunchalik axborot-resurs markazlari xodimlarining qoʻrqib, vahimaga tushib qolishganini. Bular tanlov eʼlon qilib xohlasa rahbari, xohlasa oʻrinbosari, xohlasa kadr ariza yozdirib olishayotgan ekan. Lekin men konsepsiyani ikki marta oʻqib ham tanlov soʻzini topolmadim.   Toʻgʻri malakali mutaxassislar saralab olinsin deyilgan joyi bordir qayeridadir, lekin bu ilova qilingan konsepsiya Prezident qarordan ustun boʻlolmaydi. Bu oʻrta maxsus maʼlumotga ega kutubxonachilarni nafaqaga chiqishiga 1 yil qolganda ishsiz qolishlariga sabab boʻlolmaydi.

     Uchrashuv chogʻida Anvar akani kompyuteriga koʻzim tushib qoldi, telegramda qaysidir viloyat axborot-kutubxona markazi rahbarining yozgan gaplarini oʻqib qoldim, oʻqidim-u asablarim buzildi, u kishi ham tanlov eʼlon qilganini tanlovda ishtirok etish uchun ariza yozishga kelgan axborot-resurs markazlari xodimlarini ustidan kulganday holatda “bular hatto ariza yozishni ham bilishmas ekan” deb tarif bergan.

     Dahshat…. qani oʻsha vaqtda shu inson yonimda boʻlsa-yu yoqasidan sudrab tuman axborot-resurs markazlari xodimlari 13 yildan buyon qanday sharoitlarda ishlab kelgani koʻrsatib aytgan gaplariga pushaymon qildirsam, kim u? oʻzini kim deb oʻylayapti bular? Bittasi kelib kitoblarni bilan shtatlarni talab ketsa, boshqasi kelib jihozlarni talab ketsa? Kamiga oʻzini osmonda deb bilgan boshqa bittasi, ishsizlikdan qoʻrqib ishlab turgan lavozimiga qaytadan ishga kirish uchun tanlovda qatnashay deb ariza yozishga kelgan odamlarni ustidan kulsa? Oʻtgan yili «O‘qimagankitoblaringiz bir kuni sizni jazolaydi». Kutubxonachining ham ahvoliniso‘raydiganlar bormi? nomi ostida maqola yozgandim, ana oʻsha maqolaga bir koʻz yugurtirib koʻring-chi ariza yozishni bilmaydigan axborot-resurs markazlaring 8 nafar xodimi 13 yildan buyon katalakday xonalarda 2 dona shaltoq kompyuter va otam zamondan qolgan printerda maktablarning minglab tadbirlarini oʻtkazishi uchun qancha kuch sarflashar ekan, yoʻqdan bor qilib vazifalarni oʻz vaqtida bajarishi uchun qanday ishlagan ekanlar? Bir yilda nechta tadbiringiz bor? Tadbirlarga koʻmilib ketgan, lekin bir dona ham kompyuteri yoʻq maktab kutubxonachilariga kim uslubiy yordam koʻrsatib kelayotgandi? Odamni ustidan kulishdan oldin konsepsiyani oʻqib chiqqanmi bular, yozib qoʻyilgan-ku nima uchun axborot-kutubxona markazlari tashkil qilinayotganligi.
     Sizlarga qoʻshib berilayotgan shtatlarda, ish haqi oz boʻlsa ham ertalabdan kechgacha ishlab kelgan axborot-resurs markazlari xodimlari shu maqola yozilguncha hech qachon ishlash uchun sharoit yoʻqligidan yoki ish haqini ozligidan nolimagan, 13 yil davomida, hatto sizni qoʻlingizdagi telefondan ham kuchsizroq holga kelib qolgan shaltoq kompyuterlar bir oyda 5 marta buzilsa ham oʻzimiz choʻntagimizdan sozlatganmiz, kompyuter buzuq degan bahonani qilmaganmiz, vaqti kelsa internet uchun ham choʻntagimizni kovlab qancha pul boʻlsa borini berganmiz, moliyaga xat bilan chiqqanimizda 10 soʻrasak zoʻrgʻa 1 berishardi. Tuman axborot-resurs markazlarida deyarli hech qanday vakolat boʻlmagan, maktab rahbari kimni ishga olsa oʻsha bilan ishlashib ketaverganmiz.

     Sizlar sanab qoplab olib ketmoqchi boʻlgan kitoblarni ham 13 yil davomida 800 donadan 5000 donaga biz chiqarganmiz, qanchadan qancha tadbirlar va xayriyalar qilib fondni imkon qadar koʻpaytirganmiz va yaxshi saqlaganmiz. Moddiy boyliklarga keladigan boʻlsak stol stullarni eskisini ustiga yangisini tikib artib surtib oʻtirgan ham biz boʻlamiz. Bizni ustimizdan kulishdan oldin ish haqlarimizni solishtiring, sharoitlarimizni solishtiring, bizga va oʻzingizga berilgan imkoniyatlarni solishtiring, qoʻpol boʻlsa ham tupurdim sizdek odamlarni kamchiligini ustidan kuladigan mulohazasiz rahbarga, umid qilamanki bu yozganlarimni oʻqiysiz va yuzingiz artib qoʻyasiz.

Men tanlov oʻtkazilishidan yoki ishsiz qolishdan qoʻrqayotganim yoʻq, Respublika boʻylab opa singillarimiz, onaxonlarimizni sarson boʻlayotgani gʻashimni keltirtyapti, tanlovda qatnashish uchun ariza yozishga alohida, suhbatda qatnashish uchun alohida, natijasini bilish uchun alohida viloyat markaziga kelib ketishini kim oʻylab topgan ?

     Avvalo tumanlarda tashkil qilinadigan axborot-kutubxona markazlariga rahbarlik uchun nomzodlarni koʻrib chiqib, ularni tasdiqlab, ana oʻshalarning oʻzlariga qoʻyib bermaysizmi jamoa tuzishni?

     Men birinchi navbatda Prezidentimiz qarorida koʻrsatilgan axborot-resurs markazlarining shtatlari saqlangan holda degan joyiga eʼtibor berishingizni, ikkinchi navbatda axborot-resurs markazlaridan boʻshatilgan xodimlarni hech boʻlmaganda opa-singillarimizni tanlovsiz ish bilan taʼminlanishini qatʼiyan talab qilaman, mayli erkaklar va yigitlarning ish oʻrni va xotin-qizlardan qolgan lavozimlar uchun qancha tanlov tashkillashtirishni istasangiz qilavering, biz erkaklar savollaringizga javob berishga tayyormiz, lekin ayollarni sarson qilishni zudlik bilan toʻxtatib ularga qilgan muomalangiz uchun uzr soʻrang. Prezidentimiz Shavkat Mirziyoyev ilgari surayotgan 5 ta tashabbusning beshinchisida aynan xotin-qizlarni ish bilan taʼminlash masalalari nazarda tutilganini yodingizdan chiqarmang.

     Ushbu maqolamni oʻqigan xar bir deputat, jurnalist va blogerlardan sizlarga yaqin boʻlgan axborot-resurs markazlariga tashrif buyurib vaziyatni kuzatib borishlaringizni, tugatilayotgan axborot-resurs markazlarining xotin-qizlari yangi tashkil qilinayotgan axborot-kutubxona markazlarida ish bilan taʼminlanishini nazorat qilishlaringizni iltimos qilib qolaman. 13-yillik kamtarona mehnatlari uchun hamkasblarimga va 13-yil davomida axborot-resurs markazi xizmatlaridan foydalangan foydalanuvchilarga oʻz minnatdorchiligimni bildiraman.

Jizzax viloyati Doʻstlik tumani

Axborot-resurs markazi rahbari

Beknazar Raxmatov