So’z navbati maktab kutubxonachisiga.

Assalomu alaykum aziz yurtdoshlar, shunday muborak kunda sizlarning qarshingizda turib so’zga chiqanimdan bag’oyatda xursandman, mening aytmoqchi bo’lgan gaplarimni dilingizga yaqin olmang va gaplarimni shunchaki bir kutubxonachining valdirashida deb qabul qiling.

Men kutubxonachi kasbini tanlaganimdan juda juda bahtiyorman, o’zi yetti uxlab tushimga ham kirmagandi kutubxonachi bo’lish, noilojlikdan boriga baraka deb shu soxaga ishga kirganman uydagi qo’chqordan vos kechib. Kutubxonaga  ishga kirgunimcha deyarli kitob ochib o’qimaganman, balki o’qiganimda edi hozir kutubxonachi bo’lish baxtiga muyassar bo’lmagan bo’larmidim, yaxshiyam kitob o’qimagan ekanman deb o’ylab qolaman bazida.

Ko’pchilik  kutubxonachiga qiyin, xonasida na kompyuteri bor na printer bor deb o’ylaydi, aslida ular xato o’ylashadi, menga mazza, ikki varoq ma’lumotnomani yozish uchun maktabda kimda kompyuter bo’lsa o’shanga yalinaman, bu ham bir baxt agar bilsanglar, odam odam bilan muloqatda bo’lib turgani yaxshida. Mabodo topolmasam qorong’u va sovuq xonamga kirib ma’lumotnomani qo’lda yozib tashlayman, buni yaxshi tomoni ham bor, qo’lda yozilgan ma’lumotnomani direktorimiz o’qimasdan muhr bosib beraveradi, yomon tomoni yanagi yil yana shu tadbirga ma’lumotnomani  qayta yozishdir.

Xonamni maktabning bir burchagida ekanligi, tor, sovuq yoki qorong’uligi meni umuman tashvishga solmaydi, chunki sovuq va qorong’u xonalarda bakteriyalar kam bo’ladi, eng zo’r tomoni biz hech qachon farroshlarning ishidan nolimaymiz, chunki yurtimizdagi 99 foiz maktab kutubxonachilari o’z xonalarining changlarini artib, pollarini yuvib chiqadi bu ham sog’iligimiz uchun foydali qonimiz yaxshi aylanadi.

Gohida tadbirlarning ko’pligidan kallam ishlamay qotib qolsa ham tanam harakatdan to’xtamaydi, 3-qavatga chiqib o’tgan yili xuddi shu tadbirning yig’ilish bayonnomasini ma’naviyatchining komyuteridan, tadbir dasturi va ma’lumotnomasini nargi korpusga o’tib zavuchni kompyuteridan, tadbir rasimlarini maktabimizdan atigi 2 kilometr uzoqda joylashgan suratxonadan topib uyoq buyoqlarini o’zgartirib tegishli joylarga topshiraman.

Tadbirlardan tashqari o’quvchilarni kitobga bo’lgan talabini qondirishim kerakku, baxtimga yaxshiyam kutubxonamizda kitoblar kam, yaxshilab bitta agitatsiya qilsam 3 kunda kutubxonada tayinli o’qisa bo’ladigan kitob qolmaydi, hammasini o’quvchilar olib ketadi mazza. Undan ham mazzasi sinf raxbarlari o’quvchilarini kitobni qaytarib kutubxonaga topshirishga yordam bermaganida, bazida o’quvchilar yillab kitoblarni olib kelmaydi.

Tan olish kerak yurtimizda kutubxonachilarga katta etibor berilyapti, bizni ish haqimiz qorovul va farroshnikidan ko’p,  maktab yetakchisinikidan kam bo’lishi mumkin lekin bu bizga mativatsiya beradida. Yana biz o’qituvchilarga o’xshab shapaloqday telefon ishlatmaganimiz uchun megabaytim tugab qoldi deb oyni oxirida paynet izlamaymiz, bir dona kompyuter fleshkasi bo’lsa bo’ldi bizga. Unga bunga iltimos qilib tadbirlarni rasimga turushirib keyin ularni maktabda kimda ko’proq megabayt bo’lsa o’shani telefonidan internetda  tegishli joylarga jo’natamiz, haligi falon tadbir bo’ldi, piston tadbir bo’ldi deb yozib o’tirmaymiz faqat iltimos qilamiz telefonni egasi yozib jo’natadi.

Mendan maktabda kimga havas qilasan deb so’rashsa hech kimga deyman, chunki ma’naviyatchini xonasini qarang, katta xona, sinf raxbarlardan bittadan gul olib xonasini gulga to’ldirib qoygan, shuyam ishmi endi. Kompyuter printerlari bor, ezilib kuni bilan o’zi yozib o’tiradi menga o’xshab bitta iltimos bilan ishini hal qilolmaydi sho’rlik ma’naviyatchi.

Yoki yetakchini qarang naxt 30 ta o’ziga o’xshagan yoshlarni yig’ib olgan, bunisini uyoqqa, unisini buyoqqa jo’natib o’tirgan joyidan qimirlamay ishini qiladi, menga o’xshab mazza qilib etajma etaj o’zi yurmaydi, bu ketishda qoni quyuqlashib kasal bo’lib qolishi mumkin.

Zavuchni qarang kimga qancha dars bo’lib bersam ekan deb o’quv yili boshlanishidan 5 oy oldin o’ylab boshlaydi. Ish qilib yangi o’qituvchi kelib qolmasinda deb uxlolmay chiqadi bechora, unga ham havas qilmayman.

Hammadan ham chet tili o’qituvchilariga qiyin, xonasida noutbook, magnitafon, proektor bor, o’quvchilar teginib buzub qo’ymasin deb deyarli ishlatmaydi, menga esa yana mazza unaqa narsalar yo’q buzilib qolmasin deb qo’rqib siqilib yurmayman.

Maktab direktoriga ham qiyin, elita pardani derazasiga osvolib ish qilib shu hafta komissiya kelmasin deb o’tiradi konditsioner pultini quchoqlab,  kirimidan chiqimi ko’p u kishini. Nomi ulug’ suprasi quruq bo’lib boryapti bu maktab direktorligi, aksiga olib o’qituvchilar ham avvalgiday latta emas haq huqiqini talab qilishni boshlagan so’ngi bir ikki yilda. Kutubxonachining ham harajatlari bor, masalan oq qog’oz, ruchka, yelim, qalam olishga yoki tadbirlarning rasimlarini chiqarishga pul sarflayman cho’ntagimdan. Bazida viloyat yoki tuman markazida seminar bo’lsa o’shanga pul sarflamasak boshqa harajatimiz yo’q xudoga shukur.

Ish haqim ham yomon emas, bir oylik ish haqim 100 dollorga yetmaydi baxtimga. Kutubxonachining ish haqi kamligi uchun ham odamlar bolamni kutubxonachi qilaman deb. o’qitishni niyat qilmaydi, agar xudo ko’rsatmasin ish haqim 300 dollor bo’p ketsa bormi, o’tirgan o’rnimni yo’qotib qo’yishim aniq, direktorni kelini yoki boshqa bir qarindoshi joyimga ko’z olaytirib meni siqib chiqarishi mumkin katta ehtimol bilan. Keyin men ham 5 yil davomida yiliga 9 million so’m kantrakt to’lab institutni sirtqi bo’limida o’qishimga to’g’ri keladi axmoqqa o’xshab. Agar o’qishga kirolsam albatta, mabodo kirsam ham 9 million so’mni qayerdan olaman deb og’rimagan boshimni og’ritib yurgan bo’lardim uydagilarni tashvishga qo’yib.

Ko’p joylarda hamkasiblarim yani boshqa kutubxonachilarning tadbirlarning haddan ziyod ko’pligidan komyuter, printer yo’qligidan, yoki maktab ma’muriyati tomonidan qog’oz, ruchka, boshqa kutubxonaga zarur narsalarni berilmaganidan, ish haqining ozligidan, umuman maktabda kutubxonachining ishlashi uchun sharoitlar yaxshimasligidan qilgan shikoyatlarini eshtib qolaman.  Ularning noshukirligidan asabim buzuladi, jim turolmaymanda sharta shu ishidan noligan kutubxonachilarni ko’ziga qarab “Nima qilibti ko’p bo’lsa tadbirlar ? ishga soat 8 da emas 6 ta kelinglar, 17:00 emas 19:00 da ketinglar, bola chaqa oila haqida o’ylamanglar, yalaninglar, iltimos qilinglar, oylik ish haqilaringni hammasini uyga olib bormay yarimini ishxonaga sarflanglar, to’y maraka, sanatoriya degan narsalardan butunlay voz kechinglar, o’z ishlaringni fidoyisi bo’linglar shunda sizlarga haykal qo’yishadi. Yurtimiz tinch osmonimiz musaffo bo’lsa, plastiklaringa oyliklaring kam bo’lsa ham tushib turgan bo’lsa, o’lib qolsanglar ham ishlaringdan nolimanglar shunda farzandlarimiz ham katta bo’lsam kutubxonachi bo’laman deydi, sizga qo’yilgan haykal ostiga o’quvchilar gullar qo’yib selfi tushadi bu qanday baxt ekanini bilasizlarmi deb urushib tashlayman.

Hulas maxtansam arzigulik ishim bor, kutubxonachi  bo’lish uchun qo’chqorimizdan vos kechganimga umuman afsuslamayman, so’zim oxirida direktorimizga ham raxmat aytaman, ilohim qo’ylari ko’p bo’lsin, yurtimiz tinch bo’lsin, bankamatda navbat yo’q bo’lsin, eng muhumi kutubxonaching ish haqi 100 dollorga yetmasin, barchangizga raxmat, osmonimiz doimo musaffo bo'laversin.

Beknazar Raxmatov